Dyshimi i katërt: Nuk bën kufër përveçse lejuesit (mustehilit)
me zemër, mohuesit të asaj që e zbriti Allahut i Madhëruar
Disa studiues e lidhën këtë me atë që është më e përgjithshme dhe
gjithpërfishirëse, duke pretenduar se nuk bën kufër askush me
çfarëdo lloji prej llojeve të kufriateve, përveçse mohuesit. Ata argumentohen me fjalët e Tahaviut (Allahu e mëshiroftë), i cili i
cek fjalët e dijetarëve para tij, ku thotë: “Ne nuk akuzojmë me kufër
(mosbesim) asnjë nga pasuesit e kiblës për ndonjë mëkat, përderisa
nuk e lejon atë. Edhe gjykuesi me ligj tjetër pos ligjit të Allahut
hynë nën këtë rregull (dhe atë në përgjithësi) dhe nuk bën kufër
përveçse ai që e lejon ( e bën hallall)”.
Shqyrtimi i kësaj mesele dhe përgjigja ndaj saj është në disa forma:
Forma e parë: Dijetarët nuk e kishin për qëllim këtë rregull në
përgjithësi, të cilën e kuptuan disa bazuar në shprehjen e Tahaviut
(Allahu e mëshiroftë).
Për shembull: Buhariu (Allahu e mëshiroftë) e emërtoi një kapitull
në sahihun e tij në kapitullin e imanit me fjalët e tij: “Kapitulli i
mëkateve prej çështjeve të xhahilijetit (injorancës), me të cilat nuk
bën kufër vepruesi i tyre, përveçse me shirk.202. Buhariu (Allahu e
mëshiroftë) tha se shirku është kufër në vete dhe ai është mëkat
prej mëkatëve. Vërehet se Buhariu (Allahu e mëshiroftë) nuk e
përmendi atë njeri që i lejon mëkatët. Prandaj, a kuptohet nga kjo
se nuk bën kufër përveçse lejuesit (mustehilit)? Buhariu (Allahu e
mëshiroftë) sikurse të tjerët prej dijetarëve nuk e kishte për qëllim
përkufizimin e kësaj mesele, mirëpo kishte për qëllim kundërpërgjigjen ndaj havarixhëve, të cilët i shpallnin kafira
njerëzit me mëkate të mëdha. Thotë Berbehari (Allahu e
mëshiroftë) në librin e tij “Sherhu Sunneh: “Askush prej pasuesve
të kiblës nuk del nga Islami derisa ta mohon ndonjë ajet prej librit të
Allahut Fuqiplotë, të mohon diçka prej sunetit të pejgamberit
salAllahu alejhi ue selem, të falet për dikë tjetër veç Allahut, të
therr kurban për dikë tjetër veç Allahut. Nëse ai vepron diçka nga
këto të obligohet ty nxjerrja e tij prej Islamit, ndërsa nëse nuk
vepron asgjë prej këtyre ai është besimtar dhe musliman”
203
. E
përmendi namazin për dikë tjetër veç Allahut, therrjën për dikë
tjetër pos Allahut; që të dyja prej mëkatëve, që vepruesit e saj dalin
nga Islami. Qëllimi i Berbeharit (Allahu e mëshiroftë) ishte
shembulli dhe jo përmendja e të gjithë atyre. Ashtu si shembulli i
dijetarëve kur thanë se nuk bën kufër laviri dhe vjedhësi ( nuk e
kishin për qëllim përkufizimin por vetëm shembujt. Dhe kjo është e
qartë”.
Forma e dytë: Dijetarët treguan qëllimin e vërtetë të shprehjes së
Tahaviut (Allahu e mëshiroftë) dhe shprehjeve të ngjajshme.
Qëllimi i tyre ishte demanti ndaj havarixhëve dhe jo rregull e
përgjithshme për të gjitha mëkatët. Do të mjaftojmë duke i cekur
shkurtimisht disa shembuj të dijetarëve:
Prej tyre, Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) tha: ”Kanë thënë
dijetarët e sunetit (duke e përshkruar besimin e Ehli Sunetit dhe
Xhematit) se nuk e shpallim kafir për mëkate askënd prej pasuesve
të kiblës. Me këtë e kundërshtuan bidatin e havarixhëve të cilët i
shpallin njerëzit kafira për mëkate të mëdha”.
204 Fjala e tij: “I
shpallin kafira për mëkate të mëdha”- treguam më herët se
havarixhët bëjnë tekfir për mëkat, kurse Ehli Suneti janë në kundërshtim me ta, duke mos bërë tekfir për çdo mekat, përveçse
për ato që kanë ardhur argumente të qartë- për kufrin e veprusit të
tij. Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) gjithashtu tha: “Është
vërtetuar prej medh‟hebit të Ehli Sunetit dhe Xhematit; ajo që
argumenton Kurani dhe suneti është se ata nuk e shpallin kafir për
mëkate askënd prej pasuesve të kiblës, e as nuk e nxjerrin nga
Islami me ndonjë vepër, nëse është vepër e ndaluar si p.sh:
Prostitucioni, vjedhja, pirja e alkoolit, përderisa nuk hiqet imani.
205
.
D.m.th.: Nuk e vepron ndonjë vepër që e prishë imanin prej lejimit
(istihlalit) ose të tjerave, si p.sh. Mohimi, përgënjështrimi, sharja e
pejgamberit, e Allahut etj. Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) tutje
tha: “Ne kur themi: Ehli Suneti janë pajtuar se nuk bën kufër me
mëkate e kemi për qëllim mëkatet si prostuticioni, pirja e alkoolit
etj. Kurse për shtyllat tjera të Islamit, respektivisht për lënien e tyre
ka mospajtim të mirënjohur tek dijetarët”.
206
. Me shtyllat tjera ka
për qëllim katër shtyllat: Namazin, zekatin, agjërimin dhe haxhin.
Shejh Muhamed ibn Abdul Vehabi (Allahu e mëshiroftë) në
demant ndaj atyre të cilët u argumentuan se dijetarët kanë thënë se
“Nuk lejohet tekfiri i muslimanit për mëkate”, thotë: “Kjo është e
vërtetë, ngase havarixhët bëjnë tekfir mbi atë që bën prostuticion,
vjedh, derdh gjakun e muslimanit etj. Bile për çdo mëkat që e
vepron muslimani, tek ta bën kufër. Ehli Suneti thonë se muslimani
nuk bën kufër, përveçse me shirk. Ne nuk i kemi bërë tekfir tagutat
dhe pasuesit e tyre, përveçse me shirkun e madh, dhe ti je njëri prej
me të paditurve kur mendon se është musliman ai që falet për dikë
tjetër pos Allahut dhe i lutet dikujt tjetër pos Tij 207
. Tutje në
demant ndaj tyre thotë: “A i ke parë sahabët e të dërguarit të
Allahut kur i luftuan penguesit e zekatit? Kur deshën të pendohen,Ebu Bekri (radiAllahu anhu) iu tha: “Nuk ju pranohet pendimi
derisa të dëshmoni se të vrarët tanë janë në xhenet, kurse të vrarët
tuaj janë në xhehnem. A mendon se Ebu Bekri (radiAllahu anhu)
dhe sahabët nuk e kuptuan, kurse ti dhe babai yt po e kuptoni? Ah,
mjerë për ty o injorant, nëse e ke besuar këtë” 208
. Shejh Abdul
Vehabi (Allahu e mëshiroftë) e përmendi shirkun dhe mosdhënien e
zekatit. Ai e sqaroi kuptimin e selefit kur thanë nuk bëjmë tekfir për
mëkate. Shejhu gjithashtu është autor i shkresës “Negacionet e
Islamit”, ku përmendi se ka prej negacioneve të Islamit që nuk kanë
të bëjnë me istihlal (lejimin), si p.sh: sihri (magjia) dhe gjykimi me
atë që nuk e ka zbritur Allahu Fuqiplotë. Shejh Abdu Letif ibn
Abdurrahman ibn Hasen (Allahu e mëshiroftë) në demant ndaj
Davud ibn Xherxhis El-Irakiut, thotë: “Sa i përket fjalës së tij: “Se
shejh Ahmed Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) dhe nxënësi i tij
Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë) nuk e bëjnë tekfir askënd prej
pasuesve të kiblës, thuhet: Sikur ky ta kuptonte këtë temë dhe çfarë
është për qëllim me shprehjen “prej pasuesve të kiblës”, nuk do ta
thonte këtu, duke u argumentuar me të në duanë (lutjen) e dikujt
tjetër pos Allahut, dhe mos shpalljen për kafir vepruesit të saj.
Ai i cili i largohet nga fjalët e dijetarëve dhe mendon se ai i cili
falet dhe thotë “La ilahe il-laAllah” është prej ithtarëve të kiblës,
edhe nëse duket prej tij ajo që vepron prej shirkut dhe
mospraktikimit të fesë islame, i tilli i ka thirrur vetës së tij
injorancën dhe devijimin. Imam Ahmedi (Allahu e mëshiroftë) e ka
mohuar fjalën e këtyre të gjorëve, të cilët pretendojnë se janë në
medh‟hebin e tij. Qëllimi i dijetarëve me rregullën "nuk shpallim
kafir askënd për mëkat" është për qëllim distancimi nga medh‟hebi
i havarixhëve, të cilët bëjnë tekfir për mëkate. Kurse murxhitë e
vendosin këtë rregull në vendin jo të duhur, sepse ata e interpretuan këtë rregull për vepruesit e shirkut dhe ata që iu luteshin njerëzve
të mirë. Ky kuptim i murxhive rreth kësaj rregulle është i
prishur, i refuzuar me librin e Allahut, sunetin e të dërguarit
dhe ixhmanë e dijetarëve. Dijetarët (prej tyre edhe katër imamët e
medh`heve të njohura) e kanë vendosur një kapitull të veçantë, ku
përmenden gjykimin e sheriatit ndaj renegatëve prej muslimanëve,
duke cekur shumë kufriate të tjera përpos këtyre që ne i cekëm.
Forma e tretë:
Shprehja e dijetarëve "nuk e shpallim askënd kafir për mëkat"
kishte për qëllim kundërpërgjigjën ndaj havarixhëve. Ky gabim në
këtë mesele ndodhi nga kuptimi i mangët dhe përgjithësimi i
rregullës për çdo mëkat. Dyshimi i kësaj shprehje largohet me
njerën prej dy mënyrave:
E para: Shpjeguesi i akidetu tahavije Ibn iz El-Hanefiu (Allahu e
mëshiroftë) përmendi se shumë prej Ehli Sunetit e ndaluan që kjo
rregull të përgjithësohet dhe e vërteta është të thuhet: “Nuk bëjmë
tekfir për çdo mëkat, në mënyrë që të bëhet dallimi mes medh‟hebit
të havarixhëve (që bëjnë tekfir për çdo mëkat) dhe medh‟hebit të
Ehli Sunetit, të cilët bëjnë tekfir për disa mëkate që janë kufër dhe
për të cilat kanë ardhur argumente të qarta.
E dyta: Ndër mëkatët me të cilat nuk bën kufër vepruesi i saj janë:
Prostitucioni, pirja e alkoolit, mbytja me pa të drejtë, mosrespektimi
i prindërve, mohimi i prejardhjës etj. Me këto mëkate vepruesi i
tyre nuk bën kufër, përveçse nëse i konsideron të lejuara. Kurse
mëkatët që janë kufër si p.sh.: Sharja e Allahut, adhurimi i idhujve,
nënvlerësimi i Kuranit etj.- vepruesi i tyre bën kufër, pa marrë
parasysh a i konsideron të lejuara apo jo.
Forma e katërt: Mendimi se nuk bën kufër përveçse mohuesit,
është fjalë e murxhive, edhe pse ata kanë kundërthënie mes tyre.
Shkak i kësaj kundërthënie është definimi i imanit vetëm si besim
(tasdik), kurse kufrin e përkufizuan në atë që e kundërshton imanin;
prej përgënjeshtrimit dhe mohimit.
Me gjithë pajtimin e selefit për nënçmimin e të gjithë murxhive
(xhehmitë, esharitë, maturiditë, murxhitë e fukahave) gjejmë
fatkeqësisht muslimanë që pretendon selefizmin, por ia mveshin
fjalët e murxhive dijetarëve të Ehli Sunetit, në disa mesele të
imanit. Thotë Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë): “Sa i përket
Xhehmiut, ai thoshte: “Imani është vetëm besim me zemër, edhe
nëse nuk e shpreh me gjuhë”. Këtë fjalë nuk e ka thënë askush prej
dijetarëve të umetit. Madje imam Ahmedi, Vekiu (Allahu i
mëshiroftë) dhe të tjerë e kanë bërë tekfir thënësin e saj. Mendimi
se nuk bën kufër përveçse mohuesi, është fjalë e murxhive
ekstremistë, duke e pasur parasysh se murxhitë fukaha nuk janë
pajtuar me këtë definicion të imanit dhe nuk kanë vepruar sipas tij.
Ata thanë: “Për atë që ka gjykuar sheriati për kufrin e tij (dmth prej
llojeve të kufrit, pa e futur përgënjështrimin) edhe ne gjykojmë për
kufrin e tij. Kjo në përgjithësi është në pajtim me fjalët e selefit.
Mirëpo, ata e sollën një risi kur thanë: “Për atë që ka gjykuar
sheriati për kufrin e tij, kjo është argument për zbraztinë e zemrës
së tij nga njohja e Krijuesit. Me këtë murxhitë ekstremistë e kanë
kundërshtuar logjikën dhe sheriatin.
Nuk jam duke i shpjeguar meselet e tekfirit dhe ajo që lidhet me të,
ngase kjo ka nevojë për një libër të veçantë. Mjaftohemi duke e
sjellur vetëm një mesele (për të cilën ka ixhma), ku nëpërmjet saj
sqarohet meselja të cilën jemi duke e shqyrtuar, dhe triumfin e Ehli
Sunetit dhe Xhematit ndaj murxhive dhe grupeve të tyre. Jam
mjaftuar vetëm me një mesele për shkak të mos zgjatjes në
shpjegim, sepse ajo që ta prish imanin është njejtë si të bëhet
njëherë, si të përsëritet shpesh, siç thotë Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë): “Ajo që e prishë imanin prej fjalëve është e njejtë si të
bëhet një herë, si të përsëritet shpesh herë. Si p.sh.: Bën kufër vetëm
në një ajet, ose me ndonjë farz të mirënjohur, ose e shanë
pejgamberin salAllahu alejhi ue selem ( qoftë vetëm një here).
Poashtu akuzimi i fesë; nuk ka nevojë që të përseritet disa herë për
të rënë në kufër, por mjafton vetëm njëherë.
209
. Dhe për këtë nuk ka
mospajtim. Nëse dikush e përgënjeshtron Nuhun alejhi selam- bën
kufër, edhe nëse i beson pejgamberët e tjerë. Ashtu siç abdesi dhe
namazi prishen me një vepër të caktuar. Kështu është edhe me
muslimanin; ai mund të jetë prej atyre që i dëshmon dy dëshmitë
dhe i kryen shtyllat e tjera të Islamit dhe imanit, por përderisa ai e
vepron një negacion të vetëm, p.sh. E mohon ndalimin e
prostitucionit dhe alkoolit, me ixhma ky njeri bën kufër. Për
sharësin e të dërguarit salAllahu alejhi ue selem të gjithë dijetarët
kanë konsenzus për kufrin tij. Prej atyre që e kanë transmetuar
ixhmanë janë:
1.Is`hak ibn Rahavejhi (Allahu e mëshiroftë)
Thotë Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) se imam Is`hak ibn
Rahavejhi (Allahu e mëshiroftë) ka thënë: “Janë pajtuar të gjithë
muslimanët se ai që e shanë Allahun ose të dërguarin, e mbyt një të
dërguar prej të dërguarve të Allahut- ai është kafir, edhe nëse e
pranon tërë atë që e ka zbritur Allahu”
210
2.Ibn Mundhir el-Farisi (Allahu e mëshiroftë)
Ka thënë Ibn Haxheri (Allahu e mëshiroftë) në “Fet`h”: “E ka
transmetuar Ibn Mundhiri pajtimin e të gjithë dijetarëve se
obligohet mbytja e atij që e shanë të dërguarin. E ka transmetuar Ebu Bekër El-Farisij (njëri prej dijetarëve të shafive) në librin “ElIxhma”
se ai që e shanë të dërguarin bën kufër me pajtimin e të
gjithë dijetarëve”.
211
3. Muhamed ibn Sahnun (Allahu e mëshiroftë) ka thënë:
“Janë pajtuar dijetarët se sharësi i të dërguarit salAllahu alejhi ue
selem është kafir. Kërcënimi i vazhdon nga dënimi e Allahut.
Dijetarët gjykojnë se ky njeri duhet të mbytet, kurse bën kufër ai që
dyshon në kufrin dhe dënimin e tij212
. Për këtë kufër për të cilin ka
ixhma (për atë që e shanë të dërguarin salAllahu alejhi ue selem) e
shohim se ndodhë vetëm me sharje, pa marrë parasysh a e
konsideron të lejuar ose mendon se është haram (e ndaluar). Kufri
i tij është në të brendshmën dhe të jashtmën e tij. Edhe murxhitë e
kundërshtojnë. Thotë Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë): “Ai që e
shanë Allahun ose të dërguarin e Tij, bën kufër me brendësinë dhe
të jashtmën e tij, pa marrë parasysh nëse sharësi e beson se kjo
është haram, e konsideron të lejuar, ose ka qenë i shkujdesur ndaj
besimit të tij. Ky është mendimi i fukahave dhe dijetarëve të Ehli
Sunetit, të cilët thonë se imani është fjalë dhe vepër, dhe s`ka dallim
në sharje mes atij që tallet dhe atij që është serioz”.
213
. Pra, vetëm
sharja në vetvete është kufër, pa marrë parasysh e lejoi apo jo.
Ndërsa ai që thotë bën kufër vetëm ai që e lejon, ai e ka marrë këtë
mendim nga murxhitë. Ky është ixhmau i dijetarëve dhe mendimet
e tyre në këtë mesele. Kjo argumenton disa gjëra:
E para: Kufri nuk përkufizohet vetëm me përgënjështrim
E dyta: Kufri bëhet me fjalë dhe vepër
E treta: Për rënien në kufër nuk është kusht El-istihlali (lejimi)
E katërta: Ky lloj i kufrit (për të cilin ka tekste) llogaritet kufër i
brendshëm dhe i jashtëm. Ai është vetë kufri, e nuk është për
shkak se ai e ka konsideruar të lejuar atë.
E pesta: Kundërshtarët në këtë janë grupet e murxhive ekstremistë
dhe jo ekstremistë. Për ta dalluar medh‟hebin e Ehli Sunetit dhe
Xhematit prej grupeve të murxhive në meselën e sharësit do t‟i
përmendim fjalët e dijetarëve për secilin grup që e ka kundërshtuar
medh‟hebin e selefit. Themi: Fjalët rreth kësaj janë siç vijojnë:
Fjala e parë: Sharësi dhe të ngjajshmit nuk bëjnë kufër në dynja,
përveçse nëse e shprehin me mohim, ose sharjën e konsiderojnë të
lejuar. Ky është medh‟hebi i murxhive ekstremistë që thonë: “Prej
asaj qe ka ardhur në sheriat, prej kufrit me fjalë dhe kufrit të veprës,
ne nuk gjykojmë për kufrin e tij në dispozitat e kësaj bote, përveçse
nëse e mohon atë”. Selefët këtë grup e quajtën bidatxhi, për shkak
të teprimit të tyre në irxha, me çrast i kundërshtuan tekstet e ardhura
për kufër; për ate që e thotë ose vepron kufrin pa e kushtëzuar me
mohim ose lejim. Murxhitë e bënë mohimin dhe lejimin kusht për
zbritjen e tekfirit .
E dyta: Sharësi është kafir në anën e jashtme (d.m.th. në dispozitat
e kësaj botës), mirëpo ka mundësi me qenë besimtar në anën e
brendshme (nëse e beson atë me zemrën e tij). Këta thonë se për të
gjitha ato që ka ardhur tekst nga sheriati për kufrin e tij, patjetër
duhet të gjykojmë me kufër në anën e jashtme dhe dispozitat e
kufrit i realizohen në këtë botë. Mirëpo, ky mund që në brendësinë
e tij të jetë besimtar; nëse me zemër është i bindur dhe jo
përgënjështrues me gjuhë. Ky është mendim i njohur nga murxhitë
ekstremistë, të cilët thonë se imani është vetëm njohje. Nga kjo rrjedhë se ai ka mundësi ta shpreh me gjuhën e tij atë që nuk e ka në
zemër, edhe nëse në zemrën e tij e ka madhërimin, respektimin e të
dërguarit, atëherë ajo që e ka shpreh me gjuhë nuk ia prishë atë që e
ka në brendësi (zemër), ashtu siç nuk i bën dobi munafikut shfaqja
e së kundërtës të asaj që e ka në zemër”
214
. Ibn Tejmije (Allahu e
mëshiroftë) iu kundërpërgjigj dyshimit të tyre në tri mënyra. Prej
tyre neve na intereson mënyra, në të cilën thuhet: ”Kjo obligon; se
ai që flet me përgënjështrim ose mohim dhe të gjitha llojet e kufrit pa
imponim, atij i lejohet që me gjithë këto të jetë besimtar në të
njejtën kohë. Ai që e lejon këtë e ka hequr Islamin prej qafës së tij.
Për shkak të rrezikut të kësaj meseleje dhe përhapjes së saj në
shekujt e më vonshëm po e ceki mendimin e Ibn Tejmijes (Allahu e
mëshiroftë) rreth saj, dhe si u ndikuan grupet e tjera me të. Ai thotë:
“Nga këtu bëhet i qartë gabimi i Xhehm ibn Safvanit dhe atyre që e
pasuan atë, duke menduar se imani është vetëm besim me zemër
dhe njohje. Ata nuk i futen veprat e zemrës në iman dhe menduan
se njeriu ka mundësi të jetë besimtar me iman të plotë me zemrën e
tij, edhe pse ai e shanë Allahun dhe të dërguarin e tij, e armiqëson
Allahun dhe të dërguarin e tij, i armiqëson të dashurit e Allahut dhe
i miqëson armiqtë e Allahut, i mbytë pejgamberët dhe i shkatërron
xhamitë, e gjuan Kuranin, i ndëron kafirat me ndërimin me të
madh, i poshtëron besimtarët me poshtërimin me të keq”. Ata tutje
thanë: “Të gjitha këto janë mëkate që nuk e mohojnë besimin, dhe
ai që e vepron këtë- në zemër është besimtar.”. Thanë: “Zbatohen
për të në dynja rregullat e jobesimtarëve, sepse këto fjalë (vepra)
janë shenjë për kufrin e jashtëm, siç janë dëshmi vetë pranimi dhe
dëshmitarët, edhe pse në brendesinë e tij ka mundësi të jetë në të
kundërtën e asaj që e pranon, ose në të kundërtën e asaj që
dëshmojnë dëshmitarët. Kur atyre u tregohet teksti nga Kurani,
suneti dhe ixhamu, se vepruesi i ndonjëres prej këtyre bën kufër në atë vepër ose fjalë dhe se ai do të jetë prej të dënuarve në ahiret,
thonë: “Kjo është argument se është hequr besimi dhe njohja prej
zemrës së tij. Kufri tek ta është një gjë dhe ajo është xhehli
(injoranca). Gjithashtu edhe imani është një gjë; është njohja ose
përgënjështrimi i zemrës dhe besimi i saj. Ata janë në kontraditë se
besimi me zemër është një aspekt i ndarë nga dija, apo ai është i
njejti? Ky është mendim i shëmtuar i thënë në iman, pas së cilit
anuan shumë prej murxhive. Selefët sikurse Vekiu ibn Xherahu,
Ahmed ibn Hanbeli, Ebu Ubejdi (Allahu i mëshiroftë) dhe të tjerët
i shpallën kafira ata që e thanë këtë fjalë. Dallimi në mes këtij grupi
të murgjive dhe grupit para tij ( që të dyja prej grupeve të murgjive
ekstremistë) është: Grupi i parë thanë se nuk bën kufër përveçse
mohuesit dhe përgënjështruesit; as në këtë botë dhe as në botën
tjetër. Kurse grupi i dytë thanë: “Atë për të cilin gjykoi sheriati për
kufër, ne e shpallim kafir në këtë botë, mirëpo ka mundësi që
brenda të jetë besimtar i sinqertë dhe të Allahu është besimtar”.
Këto dy grupe i shpallën kafira disa prej selefëve, siç e cekëm, për
shkak të teprimit të tyre dhe kundërshtimit të teksteve të qarta.
E treta: Për atë që ka treguar teksti për kufrin e tij (siç është
sharësi), ai është kafir brenda dhe jashtë, në dynja dhe ahiret.
Mirëpo kufri i tij nëse rrjedh si shkak i veprës prej fjalëve ose
veprave, ai nuk është vetëm për shkak të veprave, mirëpo vepra
është argument për heqjen e besimit nga zemra e tij. D.m.th. vepra e
tij është shenjë për përgënjështrimin e zemrës së tij. Ky është
medh‟hebi i murxhive apologjetik (filozofë) prej esharive dhe të
tjerëve, të cilët deshën të bashkojnë në mes fjalës së tyre; se kufri
është vetëm përgënjështrim dhe mes përputhshmerisë së sheriatit në
kufrin e llojit të këtyre, dhe thanë: “Kjo vepër është kufër i madh ,
mirëpo kufri ka ndodhur për shkak se vepra e tij është argument i
mohimit të zemrës së tij”.
Ky është medh‟hebi i cili thotë se kufri i sharësit është po i njejti,
për shkak se e ka lejuar sharjen”. Këtë Ibn Tejmije (Allahu e
mëshiroftë) e quajti rrëshqitje dhe gabim të madh. Këta pajtohen
me Ehli Sunetin dhe Xhematin në gjykim; se kush e vepron atë ai
është kafir brenda dhe jashtë, mirëpo ata e kundërshtojnë Ehli
Sunetin në shkakun (sebepin). Ehli Suneti thonë ai është kafir po
me atë vepër ose fjalë të kufrit, kurse ata thonë: “Ai është kafir
sepse kjo vepër ose fjalë është shenjë se i është hequr besimi nga
zemra e tij dhe për këtë shkak ka bërë kufër. Kjo është e kotë, ngase
jo çdo kafir është përgënjështrues i asaj që ka në zemër.
Dijetarët i diskutuan dyshimet e tyre. Ibn Tejmije (Allahu e
mëshiroftë) në librin e tij “Sarimu Meslus” tha ndër të tjera për ta:
“Libri i Allahut është tregues dhe urdhërdhënës; treguesi obligon
besimin e asaj që tregon, kurse urdhëruesi obligon nënshtrimin dhe
dorëzimin për të. E kjo është vepër e zemrës”. Pastaj thotë: “Nëse
ndodhë në zemër nënvleftësimi dhe nënqmimi, atëherë refuzon
nënshtrimi dhe dorëzimi. Kjo aludon se s‟ka mbetur imani. Në
këso sprove ka rënë edhe Iblisi, sepse ai e dëgjoi urdhërin e Allahut.
Ai nuk e përgënjeshtroi të dërguarin, mirëpo nuk iu bind urdhërit
dhe u bë mendjemadh ndaj adhurmit të Allahut, duke u bërë kafir.
Pikërisht nën këtë pikë devijuan disa dijetarë të më vonshëm. Ata
menduan se imani në bazë është vetëm besim. Pastaj mendojnë se
shembulli i Iblisit dhe faraonit janë prej llojit që nuk ka dalur
përgënjështrimi nga ta, ose thonë se përgënjështrimi ka dalur prej
tyre me gjuhë dhe jo me zemër. Kufri i tyre është prej kufrit me të
rëndë, ngase ata sjellin huti. Sikur këta ta ndiqnin rrugën të cilën e
ndoqën selefët e mirë do ta kuptonin se imani është fjalë dhe vepër.
Pasi e përmendi se për iman duhet patjetër besimi dhe nënshtrimi,
Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) tha: “Njeriu nuk mund të jetë
besimtar përveçse nëse i bashkon që të dyjat. Kur e lë nënshtrimin
ai është mendjemadh dhe bëhet kafir, edhe nëse e beson me zemër.
Kufri është me gjithpërfshirës sesa përgënjështrimi. Kufri mund të
jetë me përgënjështrim, injorancë, mendjemadhësi dhe padrejtësi.
Për këtë arsye nuk u cilësua Iblisi përveçse me kufrin e
mendjemadhësisë dhe jo të përgënjeshtrimit. Për këtë shkak kufri i
atyre që e njohin të vërtetën sikurse jahudit dhe të ngjajshmit janë
prej llojit të kufrit në të cilin ka rënë Iblisi. Kufri i atyre që bien në
të (me injorancë) është sikurse kufri i krishterëve dhe të
ngjajshmëve. A nuk e sheh se një delegacion erdhën tek i dërguari
salAllahu alejhi ue selem dhe e pyetën për disa gjëra, e pastaj
thanë:”Dëshmojmë se ti je i dërguar, mirëpo nuk e pasuan (tregimin
e tregon Tirmidhiu dhe thotë se hadithi është hasenu sahih). Po
kështu edhe Herakliut dhe të tjerëve nuk u bëri dobi kjo njohje dhe
besimi i tyre. Murxhitë dhe ata që u pajtuan me ta menduan se s`ka
mundësi të ndodhë kufri përveçse me përgënjështrim. Kur atyre ua
tregova situatat për të cilat u përmend argumenti i prerë për kufrin
e vepruesit të saj, thanë: “Ajo është kufër, pastaj e shpikën një risi
në kundërshtim me Ehli Sunetin dhe Xhematin kur thanë: “Ai bën
kufër, sepse vepra e tij është argument dhe provë për mosbesimin
në zemrën e tij. Ata e kundërshtuan argumentin sheriatik i cili
tregoi për ekzistimin e besimit në zemrat e tyre, dhe argumentin
konkret; se njeriu ka mundësi të beson me zemrën e tij diqka, por e
shfaq me gjuhë ose vepër të kundërtën e saj.
Fjala e katërt: Ehli Suneti dhe Xhemati kanë thënë: “Ashtu siç
imani ndodhë me zemër, gjuhë dhe gjymtyrë, poashtu edhe ajo që e
kundërshton imanin (prej kufrit) ndodhë me zemër, gjuhë dhe
gjymtyrë. Ai që shpreh me gjuhë atë që është kufër, si p.sh. ai që e
shanë Allahun e Madhëruar, ose vepron me vepër si p.sh. e hedhë
Kuranin në mbeturina- bën kufër brenda dhe jashtë në gjykimin e
kësaj bote dhe botës tjetër, dhe nuk kthehet që të shikohet çka ka
në zemër, ngase ka mundësi me qenë besimtar me zemër ose
përgënjështrues. Informimi nga Allahu i Madhëruar bëhet në realitet në brendësinë dhe të jashtmën e tij. Allahu tregoi për kufrin
e atyre që thanë se Allahu është i treti i treve, ose Allahu është i biri
i Merjemes, dhe për ata që u tallën:
“Mos kërkoni fare ndjesë, ju
pasi që (shpallët se) besuat, keni mohuar. Nëse një grupi nga ju
i falim, grupin tjetër e dënojmë, ngase ishin kriminelë”.
(Teube:66)
I tregova në mënyrë të detajuar me shembujt e tyre, për ta treguar
dallimin ndërmjet Ehli Sunetit dhe Xhematit dhe grupeve të
murxhive.
Shkurtimisht:
-Ehli suneti dhe Xhemati kur thonë: Kjo vepër është kufer- ai është
vetë kufri.
-Murxhitë thanë: Ai është kufri i madh (kjo është në pajtim me Ehli
Sunetin), mirëpo ata thanë: Ajo është kufër, sepse është argument
për përgënjështrimin me zemër. Me këtë e kundërshtuan Ehli
Sunetin, sepse e përkufizuan kufrin vetëm me mohim dhe
përgënjështrim.
-Një grup i tyre shkuan në ekstrem, kur thanë: Ai është kufri i
jashtëm në jetën e kësaj bote, mirëpo brenda mund të jetë besimtar i
vërtetë. Ky mendim është i kotë.
-Një grup tjetër e teproi, kur tha: Nuk bën kufër përveçse lejuesit
(mustehilit), përgënjeshtruesit, i cili e shpreh me mohim. Edhe ky
mendim është i kotë.
Prandaj, le të ketë kujdes ai i cili shkruan në këto tema; që mos të
jetë prej atyre që i futë këto mendime të kota, e pastaj t`ia mveshë
këto fjalë selefit.
Forma e pestë: Kufri nuk përkufizohet vetëm me përgënjështrim,
mirëpo mund të jetë me përgënjështrim dhe me kufriate të tjera,
prej fjalëve të gjuhës dhe veprave të gjymtyrëve. Ne do t‟i
përmendim disa shembuj të cilët i kanë cekur dijetarët:
1. Ai që tallet me Allahun, fenë, ose të dërguarin- bën kufer. Thotë
Allahu i Madhëruar: “E nëse i pyet ti ata (përse tallen), do të
thonë: “Ne vetëm jemi mahnitur e dëfruar”. Thuaj: “A me Allllahun,
librin dhe të dërguarin e Tij talleni?”Mos kërkoni fare
ndjesë, ju pasi që (shpallët se) besuat, keni mohuar. Nëse një
grupi nga ju i falim, grupin tjetër e dënojmë, ngase ishin
kriminelë”. (Teube: 65-66)
Thotë Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë): “Allahu tregoi se ata
bënë kufër pas imanit të tyre, edhe pse thoshnin: “Ne folëm kufër
pa e besuar atë me zemër, por vetëm për tu defryer. I dërguari
salAllahu alejhi ue selem ua sqaroi se tallja me ajetet e Allahut
është kufër”.
215
.
Tutje Ibn Tejmije (Allahu e mëshiroftë) thotë: “Ka
thënë Allahu i Madhëruar: “E nëse i pyet ti ata (përse tallen), do
të thonë: “Ne vetëm jemi mahnitur e dëfruar”- ata e dinin dhe
u arsyetuan. Për këtë iu tha:“Mos kërkoni fare ndjesë, ju pasi që
(shpallët se) besuat, keni mohuar. Nëse një grupi nga ju i
falim, grupin tjetër e dënojmë, ngase ishin
kriminelë”(Teube:66)
Kjo na jep të kuptojmë se ata nuk e dinin që kanë bërë kufër, duke
menduar se ajo që flisnin nuk është kufër. Allahu i Madhëruar dhe i
dërguari i Tij ua sqaruan se tallja me Allahun, ajetet dhe të
dërguarin është kufër, i cili e nxjerrë thënësin nga feja, pas besimit
të tij. Kjo argumenton se ata kishin iman shumë të dobët dhe e vepruan këtë haram (duke e ditur se është haram), mirëpo nuk
menduan se është kufër. Kjo ishte kufër që i nxori nga feja, edhe
pse ata nuk e besuan lejimin e saj (talljes). Këtë e kanë thënë shumë
prej selefit në përshkrimin e munafikave, të përmendur në surën
Bekare. Ata (munafikat) i panë argumentet. Pastaj u verbuan ndaj
tyre, e kuptuan të vërtetën dhe e mohuan atë, sikurse që besuan e
pastaj mohuan…”216
. Këta njerëz mohuan me këtë tallje, pa shikuar
në brendesinë e tyre se çka besonin, edhe pse nga kuptimi i jashtëm
i ajeteve kuptohet se ata nuk e kanë konsideruar të lejuar këtë
haram.
2) Iblisi bëri kufer për shkak të refuzimit së sexhdës për Ademin
alejhi selam, edhe pse ai e njihte Allahun. Bile u betua në
madhështinë e Tij dhe kërkoi prej Tij që ta afatizon deri në ditën e
ringjalljes. Pra ai është besimtar në Allahun, e njeh Atë dhe beson
në ditën e fundit. Thotë Allahu i Madhëruar: “E kur u thamë
engjujve: përuluni (bini në sexhde) Ademit, ata menjëherë iu
përulën, me përjashtim të iblisit (djallit). Ai refuzoi dhe u mbajt
në të madh dhe u bë pabesimtar”. (Bekare:34).
Pra, kufri i tij
është kufër i refuzimit, i mendjemadhësisë, për shkak se ai refuzoi
të bie në sexhde. Ai bëri kufër vetëm për shkak të veprës, e nuk i
bëri dobi besimi i tij dhe mos mohimi i Allahut.
3) Allahu i Madhëruar i shpalli kafira disa njerëz për fjalët që i
thanë: Thotë Allahu: “E mohuan (e bënë kufër) të vërtetën ata
që thanë se: “Zot është ai, Mesihu, bir i Merjemes.”(Maide:17)
“Gjithashtu bënë kufër (mosbesim) ata që thanë: “All-llahu
është i treti i treve”. (Maide:73)
Këto fjalë janë kufër i madh në vetvete dhe nuk i bën dobi thënësit
të tyre besimi në zemër, edhe nëse beson se Allahu është i vetëm
dhe nuk ka shok.
4) Adhuruesit e varreve të cilët i lutën atyre pos Allahut, therrin
kafshë për ta, kërkojnë ndihmë prej tyre-janë kafira për shkak të
këtyre veprave, edhe nëse pretendojnë se janë njësues, besojnë me
zemrat e tyre se dobia dhe dëmi janë vetëm në dorën e Allahut dhe
thonë “La ilahe il-lAllah Muhamedun resulullah”. Fjalët e
dijetarëve (të parëve dhe të më vonshmëve) për ta janë të shumta.
Dijetarët ua demantuan dyshimet e adhuruesve të varreve, të cilët u
argumentuan me argumentet e murxhive; se lutja e varrezave,
therrja, zotimi nuk janë shirk, as kufër, nëse lutësi, therrësi dhe
zotuesi besojnë me zemrën e tyre dhe e shqiptojnë shahadetin me
gjuhët e tyre. Argumenti këtu është se vetëm vepra është kufër i
madh, e lejoi apo nuk e lejoi. Me këtë asgjësohet pretendimi i atij
që beson se nuk bën kufër vepruesi i kufrit, përveç nëse e lejon
atë.
5) Sharja e Allahut të Madhëruar ose i të dërguarit salAllahu alejhi
ue selem është kufër i madh pa marrë parasysh e lejoi apo jo. Për
këtë kanë ixhma shumë prej dijetarëve ( i kemi treguar mendimet e
tyre).
6) Janë bashkuar sahabët për kufrin e mosdhënësit të zekatit (të cilët
edhe i luftuan). Për këtë kemi folur në detaje në studimin e katërt.
Argumenti është se mosdhënësit e zekatit mohuan për shkak të
mosdhënies, pa marrë parasysh a ishin mohues së obligueshmerisë
së tij, apo jo.
7) Është pabesimtar (kafir) kushdo që beson se udhëzimi i ndokujt
përveç Muhamedit salAllahu alejhi ue selem është më i përsosur
sesa udhëzimi i tij dhe se gjykimi i ndonjërit është më i mirë sesa gjykimi i tij, si p.sh. Ai që parapëlqen gjykimin e tagutave para
gjykimit të tij, salAllahu alejhi ue selem.
8) Ixhmau për kufrin e atij i cili e nënqmon Kuranin, ose
nënvlerëson atë, pa marrë parasysh a e beson nënqmimin e tij apo
jo.
217
9) Lënësi i namazit. Këtu e kemi për qëllim atë që nuk e mohon
obligueshmerinë e tij, sepse për mohuesin nuk ka mospajtim për
kufrin e tij. Kanë argumentuar tekstet nga Kurani dhe suneti për
kufrin e lënësit të namazit. I ka përmendur argumentet imam
Merveziu (Allahu e mëshiroftë) në librin e tij “Tadhimu kadri
Salah” dhe Ibn Kajimi (Allahu e mëshiroftë) në librin e namazit.
Neve na intereson ajo që tregohet prej ixhmasë; për kufrin e lënësit
të namazit, edhe pa e mohuar obligueshmerinë e ti, si dhe përgjigja
ndaj murxhive, të cilët thonë se për të gjitha mëkatët nuk bën kufër
përveçse lejuesi i mëkatit (mustehili). Ata nuk bënë dallim ndërmjet
mëkatëve të mëdha (të cilat kryhen me vepër, si: prostuticioni,
vjedhja etj.) për të cilat nuk bën kufër përveçse lejuesit, dhe
ndërmjet mëkatëve të mëdha, me të cilat vepruesi i tyre bën kufër,
pa marrë parasysh i lejoi apo jo. Për namazin, me gjithë
mospajtimin e dijetarëve (në veçanti pas kohës së sahabëve) është
transmetuar më shumë se një prej dijetarëve ixhmau për kufrin e
lënësit të tij. Transmetohet nga Ejubi: “Lënësi i namazit bën kufër
dhe për këtë s`ka kundërshtim”. Këtë ixhma e tregon edhe Is`hak
ibn Rahavejhi (Allahu e mëshiroftë). Ai i kundërshtoi murxhitë, të
cilët e kushtëzojnë mohimin për zbritjen e tekfirit, edhe pse jo çdo
kush që nuk e bën lënësin e namazit- kafir, është murxhi. Thotë Ibn
Rexhebi (Allahu e mëshiroftë): “Shumica e dijetarëve të hadithit
besojnë se lënësi i namazit bën kufër. Is`hak ibn Rahavejhi (Allahu e mëshiroftë) ka treguar ixhma për këtë, derisa e konsideroi murxhi
fjalën e atij që thotë: “Nuk bën kufër lënësi i këtyre shtyllave, duke
i pranuar ato”. Kështu tha edhe Sufjan ibn Ujejne : “Murxhitë
lënien e obligimeve e konsideruan mëkat, duke e zbritur personin
në gjendjen e atyre që i kryen ndalesat. Mirëpo, ata nuk janë të
njejtë, ngase kryerja e ndalesave me qëllim pa i lejuar ato është
mëkat, kurse braktisja e obligimeve pa arsye dhe injorancë është
kufër. Shembull për këtë është rasti i Ademit me Iblisin dhe
dijetarët e çifutëve, të cilët e pranuan të dërguarin me gjuhët e tyre,
mirëpo nuk vepruan me sheriatin e tij. Transmetohet nga At`a dhe
Nafiu (sherbëtori i ibn Omerit (radiAllahu anhu) se janë pyetur për
atë i cili thotë: “Namazi është obligim mirëpo nuk falem, Thanë: Ai
është kafir”. Kështu tha edhe Imam Ahmedi (Allahu e
mëshiroftë)
218
. Pastaj i përmendi disa fjalë për kufrin e katër
shtyllave të tjera të Islamit (namazit, zekatit, agjërimit dhe haxhit)
dhe tha:“Shumica e dijetarëve të hadithit janë të mendimit se
lënia e namazit është kufër, kurse e shtyllat tjera- jo”. Këtë e
tregoi Muhammed ibn Naser Mervezi (Allahu e mëshiroftë) dhe të
tjerët. Këtë e ka thënë edhe Ibn Mubareku dhe Imam Ahmedi
(Allahu i mëshiroftë) në atë që është e njohur prej tij- dhe Is`haku.
Për këtë e kanë treguar ixhmanë e dijetarëve. Ka thënë Ejubi
(Allahu e mëshiroftë): “Lënësi i namazit bën kufër dhe për këtë nuk
ka mospajtim”. Ka thënë Abdullah ibn Shekik: “Shokët e të
dërguarit salAllahu alejhi ue selem nuk shihnin ndonjë vepër që
lënia e saj është kufër, përveç namazit”. Transmeton Tirmidhiu,
Aliu, Sadi, Ibn Mesudi dhe të tjerët që kanë thënë:“Ai që e lë namazin ka bërë kufër”. Ka thënë Omeri (radiAllahu anhu):” S‟ka
hise në Islam ai që e lë namazin”.
219
Nuk do të ndalemi në mospajtimin e dijetarëve për lënësin e
namazit. Mendimi më i saktë në bazë të argumenteve është se bën
kufër lënësi i namazit, edhe nëse nuk e mohon obligueshmerinë e
tij. Këtu vlenë t‟i përmendi disa gjëra:
a) Tregimi i ixhmasë për kufrin e lënësit të namazit, pa e mohuar
atë, është se: Bën kufër lënësi i namazit- sipas mendimit të
shumicës se selefit dhe dijetarëve të hadithit. Ky mendim në thelb e
rrenon medh‟hebin e murxhive. Ky mëkat sipas këtyre dijetarëve të
nxjerrë nga feja, edhe nëse vepruesi i tij nuk e mohon namazin.
Prandaj ku është pretendimi i murxhive të cilët pretendojnë se nuk
bën kufër përveçse mustehilit (lejuesit)?
b) Ata që dhanë fetva për kufrin e lënësit të namazit (pa e mohuar
atë), a thuhet për të se e ka kundërshtuar rregullën e njohur; se nuk
bën kufër askush me mëkate përderisa nuk e lejon atë? Pa bërë
dallim në mes të mëkatit i cili është kufër dhe mëkatit që nuk është
kufër. Ata të cilët i vendosin këto rregulla thonë se nuk bën kufër
përveçse mohuesit. Ata thonë se kjo është rregull e selefit dhe ai i
cili del prej saj është havarixh. Ata i akuzojnë dijetarët e mirë, të
hershmit dhe të më vonshmit. E njejta duhet të thuhet edhe në
meselen e gjykimit me atë që nuk e ka zbritur Allahu , pa e mohuar
atë.
c) Disa prej atyre që u ushqyen nga medh‟hebi i murxhive, u
munduan që ta saktësojnë mendimin për mos kufrin e lënësit të
namazit, përveçse nëse e mohon atë. Tërë këtë e bënë me qëllim që
ta shpetojnë rregullën e murxhive, se: ”Nuk bën kufër, përveçse
mohuesit (e rregullave të tjera të tyre)”. Nuk e di se çka i shtyen ata t‟i kundërshtojnë fjalët e tyre (dijetarëve të hadithit, dijetarëve të
selefit dhe hoxhollarëve të tyre). Ato janë fjalë të cilat ua rrenojnë
medh‟hebin e murxhive dhe fjalët e tyre të kota. Ata nuk u
mjaftuan me kundërshtimin e dijetarëve në meselën për lënësin e
namazit, mirëpo e kundërshtuan edhe pjesën e dytë prej meseleve
të imanit, konkretisht për kufriatet për të cilat janë pajtuar dijetarëtpër
kufrin e vepruesit të tyre, siç janë: Sharja e Allahut, e të
dërguarit të Tij dhe nënvlerësimi i Kuranit. Murxhitë thanë: “Nuk
bën kufër vepruesi i tyre, përveçse nësei lejon ato”. Tërë këtë e bën
në mënyrë që t‟i shpetojnë bazat e tyre, edhe pse për to ekziston
konsenzusi , siç e kemi treguar në meselën e atij që e shanë Allahun
dhe të dërguarin e Tij etj.
d) Ajo që e transmetuam nga Ibn Rexhebi (Allahu e mëshiroftë),
diqka prej së cilës e përmendi edhe imam Merveziu (Allahu e
mëshiroftë) në librin “Tadhimu kadri Salah” është argument për
zgjuarsinë e dijetarëve të selefëve dhe thellësinë e kuptimit të tyre
ndaj medh‟hebit të murxhive, të cilët thonë: “Nuk bën kufër
përveçse mohuesit. Merveziu (Allahu e mëshiroftë) në këtë libër ua
përmendi murxhive meselën e lënësit të namazit; se ai që e
përgjithëson rregullën, se nuk bën kufër përveçse mohuesit (në të
gjitha mëkatët)- ai është prej murxhive, ose është duke thënë fjalë të
tyre.
Forma e gjashtë: Edhe pse u bë e qartë shpjegimi i dyshimit; se
nuk bën kufër përveçse mohuesit të asaj që e ka zbritur Allahu.220
Këtu shihet kotësia e kësaj rregulle, në mënyrë që pastaj ta nxjerrin
nga ajo meselën e gjykimit me atë që nuk e ka zbritur Allahu i Lartësuar. U themi në këtë: Nëse bëhet e qartë kotësia e rregullës të
cilën e vendosën dhe e përgjithësuan për të gjitha mëkatët (edhe pse
kjo rregull zbatohet për mëkatet të cilat kryhen me vepër, siç janë
prostitucioni, vjedhja, pirja e alkoolit etj.), dhe për të cilat nuk bën
kufër vepruesi i tyre, përveçse nësei lejon ato, duke i kundërshtuar
havarixhët. Kurse sa i përket kufriateve dhe anuluesve prej fjalëve
dhe veprave (për të cilët i kemi sjellur shembujt me herët) ndaj
këtyre nuk zbatohet kjo rregull, dhe ai që bie në të është kafir, e
lojoi a jo. Nëse kjo të bëhet e qartë atëherë themi: Gjykuesi me atë
që s‟e ka zbritur Allahu në përgjithësi (pa e lejuar atë); argumentet
tregojnë për kufrin e tij. Kaloi në studimet e më hershme sqarimi i
kësaj dhe bartja e fjalëve të dijetarëve të hershëm dhe më vonshëm.
Të gjitha studimet e më hershme tregojnë për saktësinë e fjalës- se
bën kufër të madh. I tërë ky studim është për ta treguar të vërtetën
në këtë çështje. Qëllimi jonë në sqarimin e këtij dyshimi dhe
përgjigjja ndaj tij rrënon rregullën dhe bazën të cilët e vendosën
kundërshtarët e kësaj meseleje. Ata e vendosën këtë si argument. U
sqarua kotësia e saj në format e më hershme, dhe për këtë
falënderimi i takon vetëm Allahut.
Meselja e gjykimit me ate qe s‟e ka zbritur Allahu duhet të
studiohet ne bazë te argumenteve te Kuranit, sunetit dhe fjalëve të
dijetarëve të umetit. Pas kësaj del në shesh e vërteta. Mendimi më i
saktë në këtë mesele (gjykimi për lënësin e namazit) është se ai bën
kufër të madh. Falënderimi i takon vetëm Allahut, se në saktësinë e
kësaj meseleje e kemi shumicën e selefit; prej dijetarëve të hershëm
dhe të më vonshëm.
202 Sahih el Buhari , Kitabul iman, kapitulli 22
203 Sherhu suneh 31 Muhammed seid kahtani
204 Mexhmuatul fetava, 12/474
205 Mexhmuatul fetava, 20/90
206 Mexhmuatul fetava, 7/302
207 Muelifat Muhammed ibn Abdul Vehab, Erresail esh-Shakhsije fq. 233
209 Esarimu el meslul 2/178
210 Esarimu el meslul 2/15
211 Fet`hul bari sher hadith rakm 6928 min sahih el buhari
212 Sarimu el meslul , 2/15/16
213 Sarimu el meslul, 3/955-957
214 Sarimu meslus 3/966
215 El Iman 208t. Mekteb el islamij
216 El Iman 260t.Mekteb el islamij
217 Ixhmanë për këtë e tregon Kadi Ijadi në Shifa 2/1101 dhe Imam Neveviu në
“Revdatu Et-Talibin”.
218 Fet`hul bari li Ibn Rexheb el-Hanbeli 1/23t.Mektebete el Guraba
219 Fet`hul bari li, Ibn Rexheb, 1/25
220 Thotë shejh Muhammed ibn Ibrahim (Allahu e mëshiroftë) në fetavat e tij
6/189 ”Nëse ai që gjykon me kanun thotë: Unë besoj në kotësinë e tij”- kjo nuk
i bën dobi dhe është braktisje e sheriatit. Ai është i njejtë sikurse ai që
thotë:”Unë i adhuroj idhujt dhe besoj në kotësinë e tyre”.
 me zemër, mohuesit të asaj që e zbriti Allahut i Madhëruar Disa stud...){kind=link}
✒Dr.Abddurrahman ibn Salih Mahmud