Dyshimi i pestë: Krahasimi i gjykimit të bidatxhiut me atë që
nuk e ka zbritur Allahu
Shkurtimisht meselja e kësaj është: Ka prej bidatxhive të cilët e
kanë kundërshtuar sheriatin me bidatin e tyre. Ata mendojnë se
sheriati nuk është i plotë (i përsosur). Ka prej bidatxhive që e
kundërshtojnë sheriatin dhe ka prej tyre që nuk gjykojnë me ligjin
e Allahut të Madhëruar. Nëse kjo është kështu, ata që e sjellin këtë
dyshim thonë: “Bidatxhitë janë më kundërshtarë të sheriatit sesa
gjykatësi i cili gjykon me atë që nuk e ka zbritur Allahu. Ky
bidatxhi është më i rrezikshëm, ngase bidatin e tij ia mvesh
sheriatit, kurse gjykatësi, gjykimin me atë që nuk e zbritur Allahu,
nuk ia mvesh sheriatit. Rreziku i bidatxhiut është edhe për masën e
gjërë, ngase ai shkakton përqarje në umet. Pastaj këta (dyshuesitmurxhitë)
thonë: Pasiqë dijetarët e ndanë bidatin në dy pjesë :
1. Bidat i kufrit i cili të nxjerrë nga feja, siç është bidati atyre që e
mohojnë një gjë që është e njohur në sheriat, ose e besojnë të
kundërten e saj.
2. Bidati i cili nuk është kufër dhe i cili nuk të nxjerrë nga feja.
Kësisoj krahasohet gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu, dhe
ndahet në dy pjesë:
1. Ajo që është kufër i madh, ky hynë edhe lejuesi dhe mohuesi.
2. Ajo që është kufër i vogël, ky hynë edhe ai që nuk gjykon me atë
që nuk e ka zbritur Allahu; pa e lejuar atë, edhe nëse vendos ligje
ose gjykon me ligje të fabrikuara dhe ua imponon njerzëve këto
ligje. Kjo është shkurtimisht përgjigjja ndaj dyshimit të atij që e
krahason gjykimin me atë që nuk e ka zbritur Allahu me bidatin dhe
llojet e tij.
E kemi treguar në fund të studimit të katërt çështjen e bidateve dhe
qëndrimin e selefit ndaj tyre dhe pasuesve. I kemi përmendur
shembujt e dijetarëve, qëndrimet ndaj atyre që e
zëvendësojnë/ndryshojnë sheriatin. Imam Shatibiu (Allahu e
mëshiroftë) e ceki se ithtarët e bidatit e akuzoijnë sheriatin për
mospërsosmerinë e tij.
S‟ka dyshim se format e përngjasimit të bidatit dhe ligjeve të
fabrikuara bashkëkohore janë të shumta. E si të mos jetë kur dihet
se në Islam ligjet e fabrikuara janë prej bidatit bashkëkohor. Ky
dyshim është i ndërtuar në analogjinë e më hershme, i cili përmban
në vetë disa gabime që patjetër duhet t‟i tregojmë:
1. Gjykimi me ligjet e fabrikuara që janë në kundërshtim me
sheriatin islam janë një lloj prej llojeve të bidatit bashkëkohor. Bile
konsiderohen lloj i bidatit që nuk ka ndodhur në umetin islam ( në
këtë formë), përveçse në shekujt e më vonshëm. Ndërsa bidati që
nuk është kufër diqka prej tij ka filluar edhe në kohën e sahabëve
(radiAllahu anhum)
Nëse thuhet: Si e krahason bidatin me bidatin tjetër me gjithë fjalët
e dijetarëve? Kjo nuk është e saktë dhe e drejtë. Me saktë është të
thuhet: “Këto ligje të fabrikuara janë prej bidatit bashkëkohor.
Pastaj të shikojmë në argumentet dhe fjalët e dijetarëve se a është
bidat që nxjerrë nga feja apo jo? E vërteta është të thuhet: Kjo është
prej bidatit të shpikur. Pastaj të shikohet në llojin e bidatit; se a bën
pjesë në bidatin që nxjerrë nga feja apo jo, në bazë të argumenteve,
rregullave të sakta dhe fjalëve të dijetarëve.
2. Gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu (edhe pse është prej
bidateve të shpikura); krahasimi i tij me bidatet e njohura nuk është
e drejtë për shkak të dallimit mes tyre. Prej këtyre dallimeve janë:
a) Gjykatësi i cili gjykon me atë që nuk e ka zbritur Allahu, qartë e
kundërshton sheriatin, sepse ai mbështetet në ligje të cilat janë në
kundërshtim me sheriatin e Allahut.
b) Bidati mund të jetë i madh dhe i vogël; ka prej bidatit kur
vepruesi i tij bën kufër, e ka raste kur vepruesi i tij nuk bën. Ndërsa
ndryshimi i sheriatit është kufër, në të shumtën dhe të paktën e tij.
Imam Shatibiu (Allahu e mëshiroftë) ka folur për këtë çështje në
librin e tij “El-Itisam: “Çdo bidat, ose nëse thua se sheriati ka
teprim, mangësi ose ndryshim; ai që e vepron këtë qëllimisht- bën
kufër, ngase shtimi, pakësimi dhe ndryshimi (pak ose shumë) janë
kufër. S‟ka dallim në mes të paktës dhe të shumtës. Ai që e vepron
këtë me interpretim të prishur ose me mendim të gabuar- bën kufër,
ngase e gjithë kjo është krim, që nuk pranon sheriati, qoftë pak ose
shumë”.
221
Nëse e meditojmë fjalën e imam Shatibiut (Allahu e mëshiroftë) na
e bëhet e qartë:
-Përngjasimi i bidatit me legjislacionin që është në kundërshtim me
sheriatin. Dhe kjo është e vërtetë.
-Se pakica dhe shumica e këtyre të dyjave janë humbje dhe devijim
i qartë.
-Ka dallim në mes të bidatxhiut dhe ligjëvensit, dhe kjo në dy
forma:
E para: Bidatxhiu mbështetet në argument të interpretimit të gabuar
ose mendimit të gabuar. Kurse ligjëvenësi nuk ka argument, por ai
qëllimisht e kundërshton sheriatin. Ky dallim është i qartë; në mes
rastit të bidatxhiut dhe ligjvënësit.
E dyta: Në gjykim: Ligjëvënësi qëllimisht shton ose pakson në
sheriat dhe kjo është kufër. Kurse bidatxhiu me bidatin e tij ka
mundësi të bëj kufër dhe ka mundësi të mos bëj. Kështu bëhet e
qartë dallimi ndërmjet atij që gjykon me atë që nuk e ka zbritur
Allahu dhe bidatxhiut. Prandaj si të barazohen ata dy në përgjithësi?
Barazimi me gjithë dallimin ndërmjet tyre është barazim i kotë. E
kam për qëllim krahasimin të cilin e prodhuan dyshimin në të cilin
përfunduan; se ai që nuk gjykon me atë që nuk e ka zbritur Allahu
dhe ai që e zëvendëson/ndryshon sheriatin e Allahut, pa e mohuar
dhe pa e lejuar-futet në bidatin që nuk e nxjerrë nga feja. Do të vie
sqarimi i kësaj më gjërësisht në pikën e ardhshme.
3. Barazimi (krahasimi) që e bënë dyshuesit bëri që të rrjedhin ide
të devijuara. Kjo ngase bidati është dy lloje:
Bidat që të nxjerrë nga feja, ku në këtë hynë: Përgënjështrimi ose
mohimi i asaj që është autentike nga sheriati (ose i asaj që është e
mirënjohur nga feja) dhe bidati që nuk është kufër (është ai bidat që
nuk e përfshinë përgënjështrimin, mohimin dhe asaj që është e
mirënjohur nga feja). Pastaj (dyshuesit-murxhitë) ia bashkangjitën
gjykimin me atë që nuk e ka zbritur Allahu, dhe e ndanë në dy
pjesë: Ajo që është kufër i madh, ku në të hynë lejuesi dhe mohuesi,
dhe ajo që është kufër i vogël, në të cilin hynë ai që nuk gjykon me
atë që nuk e ka zbritur Allahu dhe zëvendësuesi/ndryshuesi i
sheriatit të Allahut , pa e mohuar atë.
Këtu themi: Nëse e themi këtë atëherë prej saj rrjedhin dy gjëra të
kota:
E para: Ashtu siç e përkufizuan kufrin e madh në zemër duke e
mohuar ose përgënjështruar gjykimin me atë që nuk e ka zbritur
Allahu, detyrohen që ta hedhin rregullën në bidatin dhe të bëjnë
tekfir për çdo bidat të kufrit të besimit. Njëhërit me këtë t‟i shpallë kafira ata që i keqinterpretuan disa cilësi të Allahut, ose ata që i
dhanë përparësi Aliut karshi Ebu Bekrit dhe Omerit (radiAllahu
anhum), me gjithë bindjen e vlerës së tyre. Ose ata që i mohuan
disa prej shkallëve të kaderit, siç janë kaderitë dhe mutezilitë, për të
cilët obligohet tekfiri i secilit prej tyre që ka rënë në bidatin e akidës
(besimit). S‟ka dyshim se devijimi i kësaj është e njohur.
E dyta: U obligohet karshi kësaj, ashtu siç nuk bën kufër gjykatësi
me ligjet e fabrikuara (përveç lejuesit), që mos të shpallet si kafir
asnjë bidatxhi me vepër të bidatit, sado që është i madh kufri i tij.
Ndër të tjerë këta janë adhuruesit e varreve, ata që therrin për ta, ata
që thonë se bien obligimet ndaj atyre që janë evlija ose ata që u bien
në sexhde idhujve, e në veçanti nëse veprës së tij ia shton fjalën se
ai është madhërues i Allahut dhe se ai nuk beson në adhuruesit e tij,
se kanë në dorën e tyre dobinë dhe dëmin, dhe gjëra të tjera që
janë kufër me ixhmanë e të gjithë muslimanëve. Këto kotësira
rrjedhin nga ky dyshim dhe shkaku është (siç kaloi në dyshimet e
mëhershme) se e ngriti fjalën e tij në ndarjen e kufrit në: Kufër të
madh që ka të bëj me besimin me zemër dhe kufër i vogël që ka të
bëj me veprën. Shiko në lidhjen e këtyre dyshimeve njëra me
tjetrën.
-Një dyshim thotë: Gjykimi me ligjet e fabrikuara është prej kufrit
të veprës dhe kufri i veprës nuk të nxjerrë nga feja.
-Një dyshim në rregullën e përgjithshme thotë: Nuk bën kufër
përeçse mohuesit (në gjykimin me atë që nuk e ka zbritur Allahu,
dhe të tjerat). Kjo nënkupton se asnjëherë nuk ka kufër me vepër.
-Dyshimi tjetër thotë: Ashtu siç nuk bën kufër përveçse bidatxhiut
përgënjështrues, poashtu nuk bën kufër përveçse mohuesit të asaj
që e ka zbritur Allahu.
4. Ajo që u përmend prej rregullës se bidatit të kufrit që të nxjerrë
nga feja, se ai është: Ai që mohon diçka autentike nga sheriati, ose
e beson të kundërten e saj. Në këtë rast thuhet:
a) Kjo rregull ka ardhur në bazat e murxhive; se nuk bën kufër
përveçse mohuesit përgënjështrues.
b) Ajo në të cilën janë dijetarët është se ata e ndanë bidatin në bidat
që të nxjerrë nga feja dhe bidat që nuk të nxjerrë nga feja. Ata e
vendosën këtë në çështjet që ndërlidhen me vetë bidatin dhe nuk e
vendosën llojin e kufrit se a është bidat i besimit apo veprës.
Ja disa shembuj që e sqarojnë këtë qëllim:
a) Xhehmitë e humbur të cilët i mohojnë cilësitë e Allahut. Është e
njohur nga Imam Ahmedi dhe selefët (Allahu i mëshiroftë) se i
kanë bërë kafira. Kurse keqinterpretuesit e disa cilësive, siç janë
esharitë, është e njohur nga dijetarët e islamit se këta s‟i kanë
shpallur pabesimtarë (kafira). (Të dy grupet e lartëpërmenduar janë
keqinterpretues të cilësive të Allahut, që kanë të bëjnë me çështjen
e besimit)
b) Bidati i atyre që e mohojnë njërën nga shtyllat e islamit, ose e
mohojnë ndalesat e qarta siç janë: Vjedhja, prostitucioni, pirja e
alkoolit, mohimi i ringjalljes. Me ixhma të gjitha këto janë kufër i
madh. Ai që e mohon mizanin (peshorën), disa lloje të shefatit
(ndërmjetësimit), ose disa gjëra të cilat janë transmetuar me hadith
ahad-për tekfirin ndaj e tij ka mospajtim. Shumica e dijetarëve nuk
e bëjnë kafir.
(Të gjitha këto kanë të bëjnë me çështjen e besimit)
c) Interpretimet e batinive për namazin dhe agjërimin janë kufër i
madh. Interpretimet e disa interpretuesve ndaj cilësive të Allahut,
kaderit dhe imanit nuk janë kufër i madh.
d) Bidati i zindikave sufistë, të cilët thonë se bien obligimet ndaj
evlijave. Sipas ixhmasë kjo është kufër. Kurse bidatet e tyre në disa
kohëra siç janë asketizmi i pa bazë dhe të ngjajshme nuk janë kufër
i madh.
e) Bidati i therrjes tek varret, tavafi rreth tyre dhe lutja e tyre janë
kufër i madh. Ndërsa bidati i mevludit, falja e namazit në natën e
mesit të muajit shaban, dhikri në bashkësi, shqiptimi i nijetit me zë,
ezani në dy bajramet nuk janë kufër i madh. (Të gjitha këto janë
prej bidatit të veprës). Dijetarët nuk e ndanë bidatin; në bidat të
besimit që të nxjerrë nga feja dhe bidat të veprës që nuk të nxjerrë
nga feja. Sipas tyre të gjitha bidatet e besimit dhe veprës ndahen në
kufër të madh dhe kufër të vogël.
5) Rruga e saktë në këtë mesele (në bazë të asaj që e përmendëm);
se gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu është prej bidatit, apo
krahasimit të atij që nuk gjykon me atë që e ka zbritur Allahu me
bidatxhiun - është që të thuhet ashtu siç bidati ndahet në dy lloje:
1. Bidat i kufrit të madh që të nxjerrë nga feja, e që është çdo bidat
që ka ardhur argumenti për kufrin e vepruesit të tij (qoftë bidat i
besimit apo i veprës).
2. Bidat që nuk të nxjerrë nga feja, e që janë bidatet e besimit apo
veprës ( që nuk arrijnë kufrin e madh).
Gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu ndahet në dy lloje:
1. Ai gjykim që është kufër i madh, si p.sh.: Mohimi i asaj që e ka
zbritur Allahu, ligjvënia përveç Allahut, gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu (prej ligjeve të fabrikuara), gjykimi tek to dhe
imponimi i njerëzve në zbatimin e këtyre ligjeve.
2. Ai gjykim që është kufër i vogël. Këtu bëhet fjalë për sitatata të
veçanta, ose raste të caktuara në gjykimin me atë që nuk e ka
zbritur Allahu, me kusht që të bëhet pranimi dhe njohja e sheriatit të
Allahut. Kësisoj nuk gjykojmë me kufër të gjithë ata që nuk
gjykojnë me atë që e ka zbritur Allahu. Ne treguam mendimin në
këtë mesele dhe kjo përputhet në ndarjen e bidatit në atë që është
kufër dhe atë që nuk është. Allahu e di më së miri.
Shkurtimisht diskutimi ndaj këtij dyshimi:
1. Ai që e vendos mendimin në gjykimin e pasuesve të bidatit mbi
baza të shendosha, dhe se bidati bëhet: Me fjalë, besim dhe vepra.
Dhe se ai ndahet në atë që është kufër i madh dhe i vogël, derisa
ndodhë edhe me vepra. “Kështu edhe gjykimi me atë që nuk e ka
zbritur Allahu bëhet me fjalë, besim dhe vepër, dhe ndahet në atë që
është kufër i madh dhe i vogël. Mohuesi (me gjuhë ose zemër) i
asaj që e ka zbritur Allahu dhe ai që gjykon me ligjet e fabrikuara
(dhe i përmbahet atyre) është pabesimtar (kafir). Ai që gjykon me
epsh në ndonjë çështje të caktuar duke mos e mohuar atë, kufri i tij
është kufëri vogël. Ai që e thotë këtë, fjala e tij është e saktë
(vërtetë) në pajtim me dijetarët e umetit.
2. Ai që e ndërton fjalën e tij në atë bidat që nuk bën kufër
(përveçse përgënjështruesit dhe mohuesit të asaj që është e
mirënjohur nga feja), e pastaj e krahason atë dhe thotë: “Nuk bën
kufër përveçse ai që e mohon gjykimin e asaj që e ka zbritur
Allahu”- ky njeri i ka kundërshtuar dijetarët e umetit,dhe ashtu siç
treguam nga bindja e tij rrjedhin vetëm kotësira.
221 El Itisam, 2/61
✒Dr.Abddurrahman ibn Salih Mahmud