Dyshimi i shtatë: Përgjithësimi i tekfirit, i cili i përfshinë edhe
veprime të caktuara (të veçanta):
Ky dyshim vie karshi dyshimeve të kaluara; dyshim në të cilin
kanë rënë disa bashkëkohorë, të cilët e përgjithësuan gjykimin e
ajetit të surës Maide, kur thanë se e nënkupton kufrin e madh:
1) Mohuesi i asaj që e ka zbritur Allahu, ose mustehili (lejuesi) i
gjykimit me atë që s‟e ka zbritur Allahu.
2) Ai që e vendos një legjislacion ose kanun të përgjithshëm, i cili
është në kundërshtim me sheriatin (edhe nëse nuk e lejon atë).
3) Ai që gjykon me atë që nuk e ka zbritur Allahu, qoftë edhe
vetëm në një mesele, ose gjykon vetëm një herë me atë që nuk e ka
zbritur Allahu, për shkak të epshit, ryshfetit ose për ndonjë arsye
tjetër (edhe nëse nuk e lejon atë).
Këta nuk bënë asnjë përjashtim, përveçse për muxhtehidin (kur
gabon). Për të thanë se nuk bën kufër, por ai ka shpërblim për
ixhtihadin e tij. Ne i kundërshtojmë në atë që thanë për meselën e
gjykimit për ndonjë çështje të caktuar, ose situatë të veçantë. Ka
kaluar shpjegimi i kësaj në temën e katërt, të studimit të tretë.
Themi: “Ajo është kufër i vogël dhe mëkat prej mëkatëve të mëdha
(me kusht që mos ta konsideron të lejuar)”. Dyshimi kthehet në dy
pika tek ata që e përgjithësuan kufrin, derisa e futën në të edhe atë
që gjykon në ndonjë çështje të vetme. Ato janë:
E para: Ajo që është transmetuar nga Ibn Abasi (radiAllahu
anhuma) në fjalën e tij për ajetin, kur tha është kufër i vogël.
Është fjalë e dobët dhe nuk argumentohet me të për kufrin e vogël,
kur është në pyetje gjykimi me atë që nuk e ka zbritur Allahu.
E dyta: Shkaku i zbritjes se ajetit të surës Maide ka qenë vetëm për
një çështje, e ajo ishte ndryshimi i tyre ndaj gjykimit për
prostuticionin. Ndodhia lidhet me një çifut. Kurse Allahu i shpalli
kafira (çifutët) kur tha në fjalët e tij: “E kush nuk gjykon sipas
asaj që zbriti All-llahu, ata janë kafira...” (Maide:44)
Përgjigjja ndaj këtij dyshimi dhe argumentet e saj trajtohen në disa
mënyra:
1. Më e sakta është vërtetimi i asaj që është transmetuaar nga Ibn
Abasi (radiAllahu anhuma), kur tha se është kufër i vogël, ose nuk
është kufri për të cilin ata mendojnë (tërë kjo nëpërmjet bashkimit
të rrugëve që janë transmetuar). Pastaj është vërtetuar fjala se është
kufëri vogël, nga Tavusi (Allahu e mëshiroftë), i cili ishte nga
tabiinët. Kjo është fjalë e transmetuar nga selefët në demantin ndaj
havarixhëve, të cilët i bënin kafira mëkatarët dhe gjykatësit. Pra, ai
që i përmbahet sheriatit, por pastaj gabon në një mesele të caktuar
dhe bën padrejtësi për shkak të epshit ose shkaqeve të tjera- ai bën
mëkat të madh. Kjo është kufër i vogël që nuk të nxjerrë nga feja.
2. Kufri i çifutëve (siç u transmetua në shkakun e zbritjes së ajetit)
nuk kishte të bëjë vetëm me një mesele, siç mendoi kundërshtari.
Mirëpo ata (çifutët) anuan në ndryshimin e gjykimit të Allahut- në
dënimin e lavirit, ku nxirjen e fytyrës e bënë ligj të përgjithshëm
për gjykimin e çdo laviri. Ata (çifutët) ishin ndryshues të sheriatit
me një ndryshim të përgjithshëm dhe jo siç pretenduan disa se ata
ndryshuan vetëm një çështje. Ai që e mediton shkakun e zbritjes së
ajetit nuk thotë se çifutët iu përmbajtën gjykimit të Allahut në
tërësi. Kur nga mesi i tyre dikush bëri prostuticion, ata gjykuan
padrejtësisht. Pas kësaj ata u pajtuan në ndryshimin e sheriatit dhe
zëvendësimin i tij me kanun, që pastaj të zbatohet ndaj të gjithëve
dhe të detyrohen në të.
Ai që gjykon padrejtësisht në ndonjë mesele të caktuar (p.sh. në
dënimin e lavirit), e kundërshton gjykimin e Allahut. Duke ju
përmbajtur gjykimit me atë që e ka zbritur Allahu, nuk është njejtë
sikurse ai që e ka ndryshuar tërë gjykimin dhe ua detyron njerëzve
atë që është në kundërshtim me sheriatin, në çdo çështje. Dallimi
mes këtyre dyjave është shumë i qartë, dhe për këtë falënderimi i
takon vetëm Allahut.
3. Pretendimi se vepra e çifutëve ka qenë vetëm në një çështje të
caktuar. Kjo është gabim. Ai që e mediton atë që është transmetuar
për shkakun e zbritjes së ajetit i bëhet e qartë se:
Në transmetimin e Muslimit nga Berra ibn Azib (radiAllahu anhu)
thuhet: “Kaluan para të dërguarit salAllahu alejhi ue selem me një
çifut me fytyrë të nxirë dhe të rrahur (i goditur). I thirri i dërguari
salAllahu alejhi ue selem dhe ju tha: A kështu e gjeni dënimin e
lavirit në librin tuaj? Thanë: Po. E thirri (i dërguari) një njeri prej
dijetarëve të tyre, dhe i tha: Të betohem në Atë që ia zbriti MusësTevratin:
A kështu e gjeni dënimin e lavirit në librin tuaj? Tha: Jo,
dhe sikur të mos me betoheshe për këtë nuk do të të tregoja. Ne e
gjejmë të shkruar këtë në Tevrat (dënimin me rexhm-mbytje),
mirëpo kjo gjë (prostuticioni) u përhap në mesin e njerëzve të
dalluar (me pozitë). Kështu që kur e zënim të fortin, nuk e dënonim,
ndërsa të dobëtin e dënonim. Thonim: Ejani të mblidhemi në diçka
që ta zbatojmë mbi të fisnikun e modest. Kështu e bëmë nxirjën e
fytyrës dhe goditjen me kamxhik, në vend të rexhmit (mbytjes me
gurë)...”
228
Shiko dallimin në mes të dy veprimeve të çifutëve:
E para: Në një situatë ata iu përmbajtën gjykimit të Allahut për
dënimin ndaj lavirit, mirëpo bënë mëkat dhe nuk e zbatuan ndaj
njerëzve me pozitë. Kjo ishte padrejtësi dhe mëkat i madh, nëse nuk
e lejon me zemër.
E dyta: Në një situatë ata e ndryshuan gjykimin e Allahut për
dënimin e lavirit, edhe pse mendonin se për ta është më mirë situata
paraprake (ku u bashkuan në vendosjen e një gjykimi tjetër, në vend
të rexhmit). Kësisoj ata synonin që ky gjykim të jetë për të gjithë
dhe të zbatohet në përgjithësi. Ky ligj ishte i përgjithshëm, për të
cilin u pajtuan dhe iu përmbajtën. Ai ishte ligj për të gjithë dhe
ndryshim i sheriatit të Allahut. Kjo është kufër i madh dhe për këtë
u zbrit ajeti i surës Maide. Dallimi mes këtyre dy situatave është
shumë i madh. Ai që gabon në ndonjërin prej tyre dhe e bën
gjykimin e dyjave një gjykim ka gabuar shumë rëndë. Nëpërmjet
këtyre situatave bëhet e qartë dobësia e argumenteve të
kundërshtarit dhe saktësia e asaj që u vërtetua nëpërmjet studimit;
në dallimin mes gjykimit të përgjithshëm, kanunit të përgjithshëm
dhe situatave të veçanta. Allahu e di më së miri.
5. Padrejtësia, zullumi në situata të veçanta nga gjykatësit dhe
udhëheqësit ishte e njohur në vendet islame, e në veçanti pas
halifëve të drejtë, kur Islami u zgjerua në lindje dhe perëndim. Në
çdo qytet, fshat të vendeve islame kishte udhëheqës dhe gjykatës,
prandaj ndodhte nganjëherë që ata nuk gjykonin drejtë. Ata e
kundërshtonin gjykimin e Allahut, qoftë për shkak të epshit,
ryshfetit ose për ndonjë shkak tjetër. Kur kjo ndodhte (që nuk është
e panjohur) dihet se asnjë prej dijetarëve të Islamit s‟i ka thënë
ndonjërit se ka bërë kufër të madh dhe ka dalë nga feja. Po të
ndodhte diçka nga kjo, do të dihej dhe do të transmetohej. Kjo
argumenton se zullumi dhe padrejtësia në gjykim me atë që nuk e ka zbritur Allahu (në ndonjë situatë të caktuar; me pasimin e
sheriatit dhe zbatimin e tij) hynë në grupin e mëkatëve të mëdha
,mirëpo nuk e nxjerrë vepruesin nga feja ( përveçse nëse e
konsideron të lejuar atë gjykim).
6. Është e njohur se havarixhet dolën në kohën e Ali ibn Ebu Talibit
(radiAllahu anhu). Vazhdoi dalja e tyre në kohën e Beni Umejëve.
U ndodhën atyre ndodhi që janë të shënuara në librat e historisë;
luftra dhe beteja të mëdha. Baza e bidatit të havarixhëve dhe
argumentet për daljen ndaj udhëheqësve të padrejtë dhe zullumi që
bënin- havarixhët e quajtën gjykim me atë që nuk e ka zbritur
Allahu dhe e përgjithësuan gjykimin me kufër për të gjithë ata,
duke e argumentuar me ajet. Dihet se kanë ndodhur padrejtësi tek
disa prijësa emevi 229 Dijetarët e selefit në atë kohë (shumica e tyre
ishin tabiin dhe tebi tabiin) nuk u pajtuan me havarixhët;
pretendimin e tyre të tekfirit dhe luftimit, por e kundërshtuan
metedologjinë e tyre sipas formave vijuese:
a) Cilësimi i havarixhëve si bidatxhitë në mendimin e tyre; që i
bëjnë tekfir mekatarët e mëdhenj dhe revoltimi i tyre kundër
prijësave, respektivisht luftimi i tyre. Librat e sunetit (shumica e
tyre u shkruan pas kohës se Beni Umejve) nuk mbeten pa
paralajmëruar nga bidati i havarixhëve.
b) Mos tekfiri i tyre udhëheqësve dhe gjykatësve të padrejtë. Bile
ata gjykonin për islamin e tyre dhe faleshin pas tyre dhe e shihnin
obligim bindjen ndaj tyre në atë që ishte prej bindjes dhe respektit
të Allahut.
Edhe nëse ndodhte padrejtësia e përgjithshme, nuk rrënohet kjo
rregull, kur dihet se ka prej dijetarëve që e ka bërë kafir ndonjërin prej këtyre udhëheqësve, sikurse Haxhaxhin. Por, kjo ishte situatë e
veçantë që dikujt prej dijetarëve i bëhet e qartë diç, çka nuk i bëhet
tjetrit. Edhe pse ai mund të jetë kundërshtues i shumicës se
dijetarëve.
Nëpërmejt këtyre sqarimeve bëhet e qartë gabimi i atyre që e
përgjithësojnë gjykimin me tekfir për atë që nuk gjykon me atë që e
ka zbritur Allahu, duke i përfshirë edhe situatat e veçanta
(caktuara). Allahu e di më së miri.
228 Tefsiri Taberi, 10/305
229 Disa dijetarë ipërjashtuan Muavijen dhe Omer ibn abdul azizin (radiAllahu
anhuma) dhe të tjerët, pwr të cilët dihet se ishin të drejtë dhe larg padrejtësive
: Ky dyshim vie karshi dysh...){kind=link}
✒Dr.Abddurrahman ibn Salih Mahmud